<<ཧམ་ལེ་ཋ>>་ནི་སྙན་པའི་གྲགས་པ་ཕྱོགས་བཞིར་གཡོ་བའི་སྙན་ངག་པ་དང་འཁྲབ་གཞུང་རྩོམ་མཁན་(William Shakespeare)ཝི་ལིམ་ཤེག་སི་ཕི་ཨར་ལགས་ཀྱི་སྐྱོ་གར་ཆེན་མོ་བཞིའི་གྲས་ཀྱི་གཅིག་ཡིན་པ་སྟེ། སྐྱོ་གར་ཆེན་མོ་བཞི་ནི་འཁྲབ་གཞུང་འདི་དང་<<མེ་ཁ་པེ>>། <<རྒྱལ་པོ་ལི་ཨར>>། <<ཨོ་སི་ལོ>> བཅས་ཡིན་ཞིང་།
<<ཧམ་ལེ་ཋ>>་རུ་རྒྱལ་སྲས་ཧམ་ལེ་ཋས་ཇི་ལྟར་ཁོང་གི་ཨ་ཁུར་ཤ་འཁོན་བརྩད་པའི་སྐབས་ཀྱི་དགའ་སྐྱོ་ཆགས་སྡང་སོགས་ཀྱི་ཚོར་འདུ་སྣ་མང་བསྡེབས་ནས་ཡོད་ཅིང་། ཀློག་པ་པོས་འཁྲབ་གཞུང་འདི་བཀླགས་པ་བརྒྱུད་རྩོམ་པ་པོར་ཕྱག་མི་ཐོགས་པའི་འབྲི་རྩལ་དང་སྔོན་མེད་ཀྱི་བྱུང་རིམ་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་སྟངས་སོགས་ལ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་ཆོས་ག་འདྲ་ཞིག་ཡོད་མེད་གསལ་གྱི་ལེར་རྟོགས་ངེས་ཡིན།
ཧམ་ལེ་ཋ་ཞེས་པ་འཁྲབ་གཞུང་འདིའི་འདྲེན་པ་ཌན་མེག་གི་རྒྱལ་སྲས་ཀྱི་མཚན་ཡང་ཡིན་ཞིང་། འཁྲབ་གཞུང་འདི་ཡོངས་གྲགས་སུ་ཝི་ལིམ་ཤེག་སི་ཕི་ཨར་ལགས་ཀྱིས་སྤྱི་ལོ་༡༥༩༩་ནས་༡༦༠༡་ལོའི་བར་སྐབས་སུ་བརྩམས་གནང་བར་བཞེད། འཁྲབ་གཞུང་འདིའི་ས་གནས་ནི་ཌན་མེག་གི་རྒྱལ་ཁང་ཡིན་པ་དང་། དེར་རྒྱས་སྲས་ཧམ་ལེ་ཋས་ཁོའི་(Claudius)ཨ་ཁུ་ཁ་ལོ་ཌི་ཨ་སིས་ཁོང་གི་ཡབ་ཆེན་ལྐོག་གསོད་བྱས་ནས་རྒྱལ་བོའི་གོ་ས་ཧམ་བཟུང་བྱས་པར་མ་ཟད། (Gertrude)གྷིར་ཋི་རུ་ཌ་སྟེ་རྒྱལ་སྲས་ཧམ་ལེ་ཋའི་ཡུམ་ཆེན་ལགས་ཁོང་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁབ་ཏུ་བཞེས་པའི་མཛད་སྤྱོད་ལ་དགྲ་ཤ་དང་འཁོན་ལན་བསློགས་པའི་ཚུལ་འབྲི་བཞེངས་བྱས་ཡོད་ལ། འདིར་ཆེད་དང་དམིགས་ཀྱིས་སྨྱོ་རྫུ་དང་དོན་གྱིས་སྨྱོས་པ། མྱ་ངན་གྱིས་སིམས་པ་ནས་ཁོང་ཁྲོས་རབ་ཏུ་འཁྲུག་པ་སོགས་ཀྱི་ཉམས་འགྱུར་དག་ལག་མཐིལ་གྱི་སྐྱུ་རུ་ར་བཞིན་ཀློག་པ་པོ་དང་ལྟ་མཁན་རྣམས་ལ་གསལ་བོར་བསྟན་ཡོད་ཅིང་། དུས་སྐབས་དེའི་མི་དང་མིའི་བར་གྱི་གཡོ་སྦྱོར་དང་འཁོན་ལན། ཁྱིམ་མི་ནང་གཡེམ་ལ་སོགས་པའི་ཀུན་སྤྱོད་རུལ་སུངས་སུ་གྱུར་ཚུལ་གྱི་སྐོར་ནས་མྱུལ་ཞིབ་བྱས་འདུག་པས་དེ་ནི་རྩོམ་པ་པོའི་གྲགས་སྙན་ཕྱོགས་བཅུར་སྐྱེལ་མཁན་གྱི་བརྩམས་ཆོས་བླ་ན་མེད་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ལ། མི་གཞན་དང་གཞན་མི་ཉུང་བ་ཞིག་གིས་འཁྲབ་གཞུང་འདི་གཞི་ལ་བཞག་སྟེ་གློག་བརྙན་བཟོ་སྐྲུན་སོགས་ལའང་བེད་སྤྱོད་རབ་དང་རིམ་པ་བྱས་དང་བྱེད་མུས་སུ་ཡོད་པ་ད་ལྟ་ང་ཚོའི་མཐོང་ཐོས་མྱོང་གསུམ་དུ་ཡོད་པ་ལྟར་རེད།
<<ཧྥའོ་སི་ཋ>> Faust
གྷོ་ཋ་ལགས་ཀྱིས་བརྩམས་གནང་བའི་བརྩམས་ཆོས་གྲགས་ཅན་(Faust)་<<ཧྥའོ་སི་ཋ>>ནི་འཇར་མན་གྱི་གསར་འགྱུར་རྩི་བ་ཞིག་གིས་གདོན་འདྲེ་ཞིག་ལ་རྣམ་ཤེས་གཡོ་ཚོང་བྱས་ཏེ་དེ་ཉིད་ཤེས་ཡོན་དང་ལང་ཚོར་བརྗེས་པའི་གཏམ་རྒྱུད་རྙིང་བ་ཅིག་ལ་གཞི་བཞག་སྟེ་བརྩམས་གནང་བ་ཞིག་རེད་ལ། དེའི་བརྗོད་བྱའི་སྐོར་ནས་བརྗོད་ན། དེས་མཐའ་ཡས་ཤིང་་གཏིང་ཟབ་ལ་རླབས་ཆེ་བའི་མི་ཚེའི་འཕེལ་རིམ་གསལ་བོར་བསྟན་ཡོད་ཅིང་། དེས་མིའི་རིགས་ཀྱི་འབད་བརྩོན་ལྷོད་མེད་ཀྱིས་མདུན་སྐྱོད་བྱེད་ཕོད་པའི་སྙིང་སྟོབས་ལ་ད་ལྟའང་ད་དུང་གྲག་གིན་པའི་རྒྱལ་ཁའི་གླུ་དབྱངས་ཤིག་བླངས་ཡོད་ཅིང་། དེའི་བམ་པོ་དང་བོའི་གཞུང་དངོས་ཀྱི་དབུ་རུ་རྩ་འཛིན་གནད་བསྡུས་ཀྱི་“དག་ཞིང་གི་སྔོན་འགྲོའི་རོལ་དབྱངས”་ཚན་པ་ཞིག་ཡོད་པ་དེས་གཞུང་ཡོངས་ཀྱི་བརྗོད་གཞིའི་བསམ་བློར་རྨང་གཞིའི་དབྱངས་རྟ་ཞིག་གི་རྨང་རྡོ་བཏིངས་ནས་ཡོད་པ་རེད། <<ཧྥའོ་སི་ཋ>>་ཞེས་པའི་བརྩམས་ཆོས་འདི་ནི་ཐེངས་གཅིག་གཉིས་ཤིག་བཀླགས་རྗེས་ཡོངས་སུ་རྟོགས་ཐུབ་པ་དེ་འདྲ་ཞིག་གཏན་ནས་མིན་ལ། དེའི་བརྗོད་བྱ་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཁར་གཏིང་ཟབ་ལ། མཚན་ཉིད་རིག་པ་དང་། ལྷའི་རིག་པ། ལྷ་སྒྲུང་། རྩོམ་རིག་དང་རོལ་མོ་སོགས་ཀྱི་ཐད་ནས་ཀྱང་ཤེས་པར་བྱ་བ་གང་མང་ཡོད་པར་མ་ཟད། རྣམ་པའི་སྟེང་ནས་བརྗོད་ནའང་སྣེ་མང་རྙོག་འཛིང་ཆེ་ཞིང་། དུང་བ་བརྗོད་པ་དང་། ཡུལ་ལྗོངས་ཞིབ་འབྲི། དོན་རྐྱེན་ཞིབ་བརྗོད། རྒྱུ་མཚན་འདྲེན་པ་སོགས་གྲུབ་ཆ་མི་འདྲ་བ་སྣ་མང་ཡོད་ཅིང་། རེ་བ་ཡོད་ཡོད་འདྲ་བའི་སྐྱོ་གར། དུས་རབས་བར་མའི་ལྐོག་གྱུར་རིང་ལུགས་ཀྱི་ཟློས་གར། པ་ལོ་ཁའི་བསྡུས་བརྗོད་རང་བཞིན་གྱི་ཟློས་གར། རིག་རྩལ་བསྐྱར་དར་དུས་སྐབས་སུ་རྒྱུགས་ཆེ་བའི་ཞལ་རྫུ་ཟློས་གར། ཨི་ཋ་ལིའི་ལས་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་ཟློས་གར་དང་དབྱིན་ཇིའི་སྡིངས་ཆའི་ལག་རྩལ་གསར་བ་དང་དེང་རབས་ཀྱི་དྲིལ་བསྒྲགས་ཟློས་གར་ལ་སོགས་པའི་རྩོམ་སྟངས་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་པར་དུས་སྐབས་དེར་ཕལ་མོ་ཆེར་ཡོངས་གྲགས་སུ་ཡོད་པའི་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་སྡེབ་སྦྱོར་རིགས་མ་འདྲ་བ་ཚང་མ་བེད་སྤྱད་ནས་བརྩམས་གནང་ཡོད་པ་ཞིག་རེད།
<<ཧོ་མའི་ལོ་རྒྱུས་སྙན་དངགས་རིང་མོ>>
<<ཧོ་མའི་ལོ་རྒྱུས་སྙན་དངགས་རིང་མོ>>་ནི་གནའ་བོའི་ཞི་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྤྱན་ལོང་ཡིན་པའི་སྙན་ངག་པ་ཆེན་པོ་ཧོ་མ་ལགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྙན་རྩོམ་རིང་གྲས་<<ཨི་ལི་ཨ་ཐ>>་དང་<<ཨོ་ཌེ་སེ>>་གཉིས་ཀྱི་སྤྱི་མིང་ཡིན་ལ། ལོ་རྒྱུས་སྙན་རྩོམ་དེ་གཉིས་ཀར་ཚན་པ་ཉེར་བཞི་རེ་ཡོད་ཅིང་། དེ་གཉིས་ཐོག་དང་བོར་ཕལ་ཆེར་གནའ་རབས་ཀྱི་གཏམ་རྒྱུད་དང་ངག་རྒྱུན་རྩོམ་རིག་ཙམ་ལ་གཞི་རྟེན་བྱས་ནས་གྲུབ་པ་ཞིག་ཡིན་སྲིད་པ་དང་། རོལ་མོ་མཁན་གྱི་བློར་བཟུང་བ་ལ་བརྟེན་ནས་བརྒྱུད་སྤེལ་བྱེད་ཅིང་འོངས་པ་འདྲ། <<ཧོ་མའི་ལོ་རྒྱུས་སྙན་དངགས་རིང་མོ>>འདི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཡིག་ཆར་སོང་བའི་ཆ་ནས། དེས་སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་ནས་སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་དུས་རབས་དགུ་བ་བར་གྱི་གནས་ཚུལ་གང་མང་ཚུར་སྣང་བྱས་ཡོད་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། ཝན་སི་ནིའི་རིག་གནས་ཀྱང་ཚུར་སྣང་བྱས་ཡོད་ཅིང་། གཞན་ཡང་གནའ་བོའི་ཞི་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རྣམ་པ་བསྐྱར་མཚོན་བྱས་ཡོད་སྟབས། དེ་ནི་གནའ་རབས་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པར་ཆེས་གལ་ཆེ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆར་གྱུར་ནས་ཡོད་པ་རེད། <<ཧོ་མོའི་ལོ་རྒྱུས་སྙན་དངགས་རིང་མོ>>ར་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རིན་ཐང་གལ་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། དེ་ལ་ལོ་རྒྱུས་དང་། ས་རྒྱུས། གནའ་རྫས་བརྟག་ཞིབ་རིག་པ་དང་དམངས་སྲོལ་རིག་པ་སོགས་ཀྱི་ཐད་ནས་ཀྱང་རྗེས་རབས་པར་དཔྱད་རིན་ཡོད་པའི་དངོས་པོ་འབོར་ཆེན་ཞིག་མཁོ་སྒྲུབ་བྱས་ནས་ཡོད་པ་རེད།
ལྷའི་རོལ་དབྱངས། <<ལྷའི་རོལ་དབྱངས>> The Divine Comedy རྩོམ་པ་པོ། ཨེ་ལི་གྷི་ཨེ་རི། ཌན་ཋེ།
Alighieri, Dante
<<ལྷའི་རོལ་དབྱངས>>་(神曲)ཞེས་པ་འདིའི་ཨི་ཋ་ལའི་སྐད་ཀྱི་དོན་ནི་<<བླ་མེད་ཀྱི་སྤྲོ་གར>>་ཞེས་པ་འདི་ཡིན་ཞིང་། ཌན་ཋེ་(Dante, 但丁)ཡིས་མ་གཞིར་ཁོང་རང་ཉིད་ཀྱི་བརྩམས་ཆོས་ལ་<<སྤྲོ་གར>>་ཞེས་པའི་མཚན་བཏགས་ཀྱང་། རྗེས་སུ་མི་རྣམས་ཀྱིས་བརྩམས་ཆོས་དེར་བཅངས་པའི་བླ་མེད་ཀྱི་གུས་བཀུར་མཚོན་ཆེད་དུ་“བླ་མེད”་ཞེས་པའི་ཡིག་འབྲུ་འདི་བསྣན་པ་རེད། འདིའི་མཚན་ལ་སྤྲོ་གར་འདོགས་དོན་ནི་བརྩམས་ཆོས་འདི་སྐྱོ་ཤས་ཀྱིས་ཁེངས་པའི་དམྱལ་བ་ནས་དབུ་བརྩམས་ཤིང་། འོད་སྟོང་འབར་བའི་ལྷ་ཡུལ་ནས་མཇུག་བསྡུས་ཡོད་པ་དང་། དེའི་སྐབས་ཀྱི་མི་རྣམས་ནི་དོན་བརྗོད་སྙན་ངག་ལ་‘སྤྲོ་གར’་དང་‘སྐྱོ་གར’་དུ་འབོད་རྒྱུར་གོམས་ཡོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་རེད། དེར་མ་ཟད་གཏམ་རྒྱུད་འདི་ལ་མཇུག་འབྲས་གཞན་ལས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡོད་པས་“སྤྲོ་གར”་ཞེས་བཏགས་པ་རེད། རྒྱ་ཡིག་ཏུ་<<ལྷའི་རོལ་དབྱངས>>་ཞེས་བསྒྱུར་ཡོད་པ་རེད།
སྤྱི་ལོ་༡༣༠༢་ལོར། ཤོག་ཁག་ནག་པོ་ལ་གནམ་བདག་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཆོས་དཔོན་ལགས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་ཐོབ་པར་བརྟེན། ཌན་ཋེ་ཁོ་རང་གཏོགས་པའི་ཤོག་ཁག་དཀར་པོ་དེ་ཕམ་རྗེས། ཌན་ཋེ་ཁོང་ལ་ནག་མེད་ཉེས་འགེལ་གྱིས་ས་གནས་ནས་ཡུལ་གཞན་ལ་སྤྱུགས་པས། ལོ་ངོ་ཉི་ཤུ་ལྷག་གི་ཡུལ་གྱར་བའི་འཚོ་བ་རོལ་མགོ་བརྩམས།
ཕལ་ཆེར་སྤྱི་ལོ་༡༣༧༠ལོ་སྟེ། ཡུལ་གྱར་བའི་ཆེས་དཀའ་སྡུག་གི་འཚོ་བ་རོལ་དུས། ཁོང་གིས་<<ལྷའི་རོལ་དབྱངས>>་གསར་རྩོམ་གནང་མགོ་བརྩམས་ཤིང་། འདི་ནི་རྒྱུན་རིང་གི་ཉེར་བསྡོགས་དང་བློས་བསླངས་ལ་བརྟེན་ནས་གྲུབ་པའི་བརྩམས་ཆོས་རླབས་པོ་ཆེ་ཞིག་ཡིན་ལ། ཁོང་གིས་<<ལྷའི་རོལ་དབྱངས>>་འབྲི་དགོས་པའི་དམིགས་ཡུལ་ནི་“འཇིག་རྟེན་འདིའི་སྟེང་གི་སྐྱེ་བོ་ཐམས་ཅད་ཡིད་སྐྱོ་ཞིང་ཡ་ང་བའི་གནས་ཚུལ་ལས་ཐར་དུ་བཅུག་ནས་ཁོང་ཚོ་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་ཞིང་ཁམས་ལ་འདྲེན་རྒྱུ།”དེ་ཡིན་པར་གསུངས།
ཌན་ཋེ་ཁོང་རང་གིས་ཨི་ཋ་ལིའི་མི་རིགས་ཀྱི་མ་འོངས་ལམ་སྣ་འཚོལ་བ་དང་། མེས་རྒྱལ་ཞི་བདེ་དང་གཅིག་གྱུར་ཡོང་བའི་སྨོན་པ། དམངས་ལ་ཁྱིམ་གཞི་བརྟན་པོ་རེ་ཆགས་ཤིང་ལས་ཀ་འདོད་བློ་དང་འཚམས་པོ་རེ་ཡོང་བ་སོགས་བརྩམས་ཆོས་སུ་ཁོང་རང་ཉིད་ཀྱི་ཕུགས་བསམ་དང་སྨོན་འདུན་གྱིས་བརྟས་ཡོད།
<<ལྷའི་རོལ་དབྱངས>>་ཀྱི་རིང་ཚད་ལ་ཡིག་ཕྲེང་༡༤༠༠༠ཡོད་པ་དང་། དམྱལ་བ།(Inferno) བཙོ་སྦྱང་ཡུལ།(Purgatorio) ༼ཡང་ན་དག་ཞིང་།༽ ལྷ་ཡུལ་(Paradiso)བཅས་ཚན་པ་ཁག་གསུམ་དུ་དབྱེ་ཡོད། ཚན་ཁག་རེ་རེར་གླུ་༣༣རེ་དང་། སྔོན་འགྲོའི་རོལ་མོ་བསྡོམས་པས་ཁྱོན་བསྡོམས་གླུ་༡༠༠ཡོད་པ་རེད།
དྲ་ཐོག་ནས་སྒྲིག་སྒྱུར་བྱས།
